Αμοιβαίοι δασμοί: «Φωτιά» σε δεκαετίες εμπορικής πολιτικής βάζουν οι ΗΠΑ

Σε κανόνες που διέπουν το παγκόσμιο εμπόριο εδώ και δεκαετίες βάζει «φωτιά» ο Donald Trump με την νέα εμπορική πολιτική, σύμφωνα με το Associated Press. Οι «αμοιβαίοι» δασμοί που ανακοίνωσε την Πέμπτη ο Αμερικανός πρόεδρος ενδέχεται να προκαλέσουν χάος στις παγκόσμιες επιχειρήσεις και σύγκρουση με τους συμμάχους και τους αντιπάλους των ΗΠΑ.

Από τη δεκαετία του 1960 και έπειτα, οι δασμοί προκύπτουν έπειτα από διαπραγματεύσεις μεταξύ δεκάδων χωρών. Τώρα, όμως, o Trump φαίνεται πως εκμεταλλεύεται τη διαδικασία, σύμφωνα με το AP. «Προφανώς, διαταράσσει τον τρόπο με τον οποίο γίνονταν τα πράγματα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», δήλωσε ο Richard Mojica, δικηγόρος στην Miller & Chevalier. «Ο Trump το πετάει αυτό από το παράθυρο … Είναι σαφές ότι αυτό διαλύει το εμπόριο. Θα πρέπει να υπάρξουν προσαρμογές παντού».

Επικαλούμενος τα τεράστια και επίμονα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ, ο Trump υποστηρίζει ότι το εμπόριο στήνεται σε βάρος των αμερικανικών εταιρειών. Ένας σημαντικός λόγος γι’ αυτό, λένε ο ίδιος και οι σύμβουλοί του, είναι ότι οι άλλες χώρες συνήθως φορολογούν τις αμερικανικές εξαγωγές με υψηλότερο συντελεστή από ό,τι οι ΗΠΑ. Η λύση του Trump είναι να αυξήσει τους δασμούς, ώστε να αντιστοιχούν με αυτούς που χρεώνουν οι άλλες χώρες.

Ο Trump άλλωστε είναι ηχηρά υπέρμαχος των δασμών. Τους χρησιμοποίησε στην πρώτη του θητεία, ενώ τρεις εβδομάδες από την εκκίνηση της δεύτερης έχει ήδη επιβάλει δασμούς 10% στην Κίνα, αύξησε ουσιαστικά τους αμερικανικούς φόρους στον ξένο χάλυβα και το αλουμίνιο, ενώ απείλησε και στη συνέχεια καθυστέρησε για 30 ημέρες φόρους 25% σε αγαθά από τον Καναδά και το Μεξικό.

Οι οικονομολόγοι δεν συμμερίζονται τον ενθουσιασμό του Τραμπ, καθώς ο φόρος για τους εισαγωγείς συνήθως μετακυλίεται στους καταναλωτές. Βέβαια, είναι πιθανό οι απειλές του να οδηγήσουν άλλες χώρες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ώστε να μειώσουν τους δικούς τους φόρους στις εισαγωγές.

«Θα μπορούσε να είναι win-win», δήλωσε η Christine McDaniel, πρώην αξιωματούχος του εμπορίου των ΗΠΑ. «Είναι προς το συμφέρον των άλλων χωρών να μειώσουν αυτούς τους δασμούς». Σημείωσε ότι η Ινδία έχει ήδη μειώσει τους δασμούς σε είδη από μοτοσυκλέτες έως πολυτελή αυτοκίνητα και συμφώνησε να αυξήσει τις αγορές αμερικανικής ενέργειας.

Αβέβαια τα επόμενα βήματα

«Αν μας χρεώνουν, θα τους χρεώνουμε κι εμείς», δήλωσε ο πρόεδρος σε δημοσιογράφους τις προηγούμενες ημέρες. «Αν αυτοί είναι στο 25, εμείς είμαστε στο 25. Αν είναι στο 10, είμαστε στο 10. Και αν είναι πολύ υψηλότερα από το 25, αυτό είμαστε και εμείς». Αλλά ο Λευκός Οίκος δεν αποκάλυψε πολλές λεπτομέρειες. Έδωσε εντολή στον υπουργό Εμπορίου Howard Lutnick να παραδώσει έκθεση την 1η Απριλίου σχετικά με το πώς θα λειτουργήσουν οι νέοι δασμοί.

Μεταξύ των εκκρεμών ερωτημάτων είναι αν οι ΗΠΑ πρόκειται να εξετάσουν τα χιλιάδες είδη του δασμολογικού κώδικα – από μοτοσυκλέτες μέχρι μάνγκο – και να προσπαθήσουν να ισοπεδώσουν τους δασμολογικούς συντελεστές έναν προς έναν, χώρα προς χώρα. Ή αν θα εξετάσουν ευρύτερα το μέσο δασμολογικό συντελεστή κάθε χώρας και πώς συγκρίνεται με τις ΗΠΑ. Ή κάτι εντελώς διαφορετικό.

«Είναι απλώς ένα πολύ, πολύ χαοτικό περιβάλλον», δήλωσε ο Stephen Lamar, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Αμερικανικής Ένωσης Ένδυσης και Υποδημάτων. «Είναι δύσκολο να σχεδιάσουμε με οποιοδήποτε είδος μακροπρόθεσμου, βιώσιμου τρόπου».

Οι δασμοί των ΗΠΑ είναι γενικά χαμηλότεροι από εκείνους των εμπορικών εταίρων της χώρας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεσαν τις άλλες χώρες να μειώσουν τους εμπορικούς φραγμούς και τους δασμούς, θεωρώντας το ελεύθερο εμπόριο ως έναν τρόπο προώθησης της ειρήνης, της ευημερίας και των αμερικανικών εξαγωγών σε όλο τον κόσμο. Και ως επί το πλείστον έκαναν πράξη αυτό που κήρυτταν, διατηρώντας γενικά τους δικούς τους δασμούς σε χαμηλά επίπεδα και δίνοντας στους Αμερικανούς καταναλωτές πρόσβαση σε φθηνά ξένα αγαθά.

Ο Trump έχει πλέον αντιταχθεί στην παλιά συναίνεση για το ελεύθερο εμπόριο, λέγοντας ότι ο αθέμιτος ξένος ανταγωνισμός έχει βλάψει τους Αμερικανούς κατασκευαστές και έχει καταστρέψει τις εργοστασιακές πόλεις στην αμερικανική ενδοχώρα.

Ο Λευκός Οίκος ανέφερε αρκετά παραδείγματα ιδιαίτερα μονόπλευρων δασμών: Η Βραζιλία φορολογεί τις εισαγωγές αιθανόλης, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής, με 18%, αλλά ο αμερικανικός δασμός στην αιθανόλη είναι μόλις 2,5%. Ομοίως, η Ινδία φορολογεί τις ξένες μοτοσικλέτες με 100%, ενώ η Αμερική μόλις με 2,4%.

Βέβαια, οι υψηλότεροι ξένοι δασμοί για τους οποίους διαμαρτύρεται ο Trump δεν υιοθετήθηκαν κρυφά από τις άλλες χώρες. Οι ΗΠΑ συμφώνησαν σε αυτούς μετά από χρόνια πολύπλοκων διαπραγματεύσεων, γνωστών ως τον «Γύρο της Ουρουγουάης», που κατέληξαν σε ένα εμπορικό σύμφωνο στο οποίο συμμετείχαν 123 χώρες.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, οι χώρες μπορούσαν να ορίσουν τους δικούς τους δασμούς σε διάφορα προϊόντα – αλλά σύμφωνα με την προσέγγιση του «μάλλον ευνοούμενου κράτους», δεν μπορούσαν να χρεώνουν μια χώρα περισσότερο από ό,τι χρεώνουν μια άλλη. Έτσι, οι υψηλοί δασμοί για τους οποίους διαμαρτύρεται ο Trump δεν απευθύνονται μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τους χτυπούν όλους.

Τέλος, τα παράπονα του Trump κατά των εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ έρχονται επίσης σε μια ιδιαίτερη στιγμή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που στηρίζονται στις ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες και στις υγιείς βελτιώσεις της παραγωγικότητας, υπεραποδίδουν έναντι των άλλων προηγμένων οικονομιών του κόσμου. Η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε σχεδόν 9% από λίγο πριν από το χτύπημα του COVID-19 έως τα μέσα του περασμένου έτους – σε σύγκριση με μόλις 5,5% για τον Καναδά και μόλις 1,9% για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η οικονομία της Γερμανίας συρρικνώθηκε κατά 2% κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Δασμοί και εμπορικό έλλειμμα

Ο Trump και ορισμένοι σύμβουλοί του υποστηρίζουν ότι οι πιο αυξημένοι δασμοί θα βοηθήσουν στην αναστροφή των μακροχρόνιων εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ. Ωστόσο οι δασμοί δεν έχουν αποδειχθεί επιτυχείς στη μείωση του εμπορικού ελλείμματος.

Το έλλειμμα, λένε οι οικονομολόγοι, είναι αποτέλεσμα των μοναδικών χαρακτηριστικών της αμερικανικής οικονομίας. Επειδή η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει τεράστιο έλλειμμα και οι Αμερικανοί καταναλωτές θέλουν να ξοδεύουν, η αμερικανική κατανάλωση και οι επενδύσεις ξεπερνούν κατά πολύ τις αποταμιεύσεις. Ως αποτέλεσμα, ένα κομμάτι της ζήτησης πηγαίνει σε αγαθά και υπηρεσίες του εξωτερικού.

Οι ΗΠΑ καλύπτουν το κόστος του εμπορικού ελλείμματος ουσιαστικά με δανεισμό από το εξωτερικό, εν μέρει πουλώντας κρατικούς τίτλους και άλλα περιουσιακά στοιχεία.

«Το εμπορικό έλλειμμα είναι στην πραγματικότητα μια μακροοικονομική ανισορροπία», δήλωσε η Kimberly Clausing, οικονομολόγος του UCLA και πρώην υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών. «Προέρχεται από την έλλειψη επιθυμίας για αποταμίευση και την έλλειψη επιθυμίας για φορολόγηση. Μέχρι να διορθώσετε αυτά τα πράγματα, θα έχουμε εμπορική ανισορροπία».

moneyreview.gr με πληροφορίες από AP