Θαλάσσια αιολικά: Πέρασαν τρία χρόνια αλλά το project παραμένει στάσιμο

Στα συρτάρια των υπηρεσιών του Υπουργείου Εξωτερικών παραμένει από τις αρχές του έτους, χωρίς καμία ένδειξη προόδου, η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που θα δώσει το πράσινο φως ώστε να εκκινήσει το σχέδιο ανάπτυξης για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στην Ελλάδα.

Η καθυστέρηση κρατά «παγωμένο» ένα επενδυτικό σχέδιο πολλών δισεκατομμυρίων όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως, στα υπεράκτια αιολικά πάρκα τρέχουν projects-μαμούθ.

Εδώ και μήνες η Αθήνα «ζυγίζει» το γεωπολιτικό ρίσκο της ανάπτυξης offshore αιολικών στο Αιγαίο, στη …σκιά της αβεβαιότητας και των κινδύνων που κινούνται και τα υπόλοιπα θαλάσσια projects, όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου και οι έρευνες υδρογονανθράκων.

Την ίδια ώρα η Τουρκία προετοιμάζει τον πρώτο διαγωνισμό για θαλάσσια αιολικά πάρκα στις αρχές του 2027, βάσει του εθνικού της σχεδίου που περιλαμβάνει ανάπτυξη 7 GW έως το 2040 στη θάλασσα του Μαρμαρά, τη Μαύρη Θάλασσα και το Αιγαίο.

Στη χώρα μας, μια τριετία μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, το Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο είχε εγκρίνει το Εθνικό Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΕΠΑΥΑΠ), δεν έχει δώσει ακόμη το «πράσινο φως» για τον χάρτη με τα θαλάσσια οικόπεδα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο της ΚΥΑ, αν και βρίσκονται εντός των 6 ναυτικών μιλίων, τα οποία θα υποδεχθούν τις πρώτες επενδύσεις σε υπεράκτια αιολικά πάρκα.

Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) ο πήχης για την ανάπτυξη offshore πάρκων έχει τεθεί περίπου στα 2 GW (γιγαβάτ) ως το 2030, για τα οποία αναμένονται επενδύσεις άνω των 7 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη επταετία. Για την επίτευξη του στόχου έχει προβλεφθεί από τον ΑΔΜΗΕ δέσμευση αντίστοιχου ηλεκτρικού χώρου στο ηλεκτρικό σύστημα.

Από τον Οκτώβρη του 2023, ωστόσο,  όταν και ανακοινώθηκε με ντόρο το εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης των υπεράκτιων, παρότι έχει μεσολαβήσει ένα κύμα διαγωνισμών σε όλο τον κόσμο, το project «θαλάσσια αιολικά» στην Ελλάδα αγνοείται.

Να θυμίσουμε πως στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος θα δημιουργούνταν, μεταξύ άλλων,  θαλάσσιο αιολικό πάρκο σε περιοχή της Σητείας.

Η Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα το ενεργοποιήσει παραμένει ακόμη κολλημένη στο ΥΠΕΞ, που παρότι είχε δώσει εδώ και δύο χρόνια την έγκρισή του, κλήθηκε αιφνιδιαστικά τον Ιανουάριο του 2025 να εκφέρει μια «δεύτερη γνώμη».

Δηλαδή να απαντήσει αν έχει κάποιο θέμα με τους χάρτες, τα πάνω από 20 οικόπεδα που θα περιλαμβάνονται στην ΚΥΑ και τις έξι πρώτες περιοχές, παρότι όλες βρίσκονται εντός των 6 ναυτικών μιλίων και ενώ ήταν από τα πρώτα υπουργεία από την «κρησάρα» του οποίου πέρασε το πλάνο.

Μήνες μετά δεν έχει αλλάξει το παραμικρό, παρότι στο μεταξύ δημοσιεύτηκε ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός. Το πλαίσιο δηλαδή που αποτυπώνει για πρώτη φορά σε χάρτη τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις θαλάσσιες ζώνες της χώρας και του οποίου η μέχρι τώρα έλλειψη προβαλλόταν ως ο λόγος για τον οποίο δεν παίρνει μπροστά το εγχείρημα. Ειδικά, όταν το ΘΧΣ που αποτυπώνει για πρώτη φορά τα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ενισχύει τη νομική βάση ανάπτυξης τέτοιων επενδύσεων.

Στο ερώτημα πού οφείλεται το κόλλημα, η απάντηση μάλλον δεν είναι μονοσήμαντη.

 Κάποιοι το αποδίδουν στο γεγονός ότι η κυβέρνηση φοβάται το πολιτικό κόστος από ένα τυχόν νέο κύμα αντιδράσεων, ανάλογο του περυσινού στην Κρήτη, και δεν έχει κανένα λόγο να ανοίξει τώρα νέα μέτωπα.

Αλλοι συνδέουν την ακινησία με τα υψηλά ακόμη κόστη της τεχνολογίας των πλωτών αιολικών ή με το γεγονός ότι οι συνθήκες στην παγκόσμια αγορά έχουν επιδεινωθεί μετά το φρένο των ΗΠΑ.

Κάτι που ωστόσο δεν ισχύει στην περίπτωση πλειάδας χωρών στην Ευρώπη, ακόμη και όσων δεν έχουν μέχρι σήμερα παρουσία στον χώρο, που μπαίνουν δυναμικά στο παιχνίδι με διαγωνισμούς και επενδύσεις.

Ξένοι παίκτες έχουν χαθεί από το ραντάρ

«Το γεγονός ότι η πολιτική Τραμπ πλήττει τα υπεράκτια αιολικά αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία στην Ευρώπη, κάτι που θα μπορούσε να ισχύσει και στην Ελλάδα.

Αρκεί το πολιτικό μας σύστημα να συνειδητοποιήσει ότι όταν θα υλοποιηθούν μετά από χρόνια αυτές οι επενδύσεις, η μαζική ανάπτυξη που θα έχει προηγηθεί παντού, θα μειώσει σημαντικά το κόστος της παραγόμενης ενέργειας για τον καταναλωτή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ξένοι παίκτες που αρχικά είχαν κάνει αισθητή την παρουσία τους στην Ελλάδα έχουν «χαθεί από το ραντάρ», όπως η Ocean Wind, η κοινοπραξία των Engie και EDPR ή η δανέζικη CIP. Αλλοι περιμένουν απτά βήματα από την πολιτεία, ωστόσο το βέβαιο είναι ότι ο αρχικός ενθουσιασμός με τον οποίο «αγκάλιασε» η βιομηχανία την ιδέα μιας εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας έχει χαθεί.

«Η στασιμότητα δεν είναι καθόλου καλή διαφήμιση για την Ελλάδα, ιδιαίτερα όταν γειτονικές χώρες όπως Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία, ακόμη και η Τουρκία, τρέχουν με γοργούς ρυθμούς την ανάπτυξη των προγραμμάτων και την εφοδιαστική τους αλυσίδα, ενώ εδώ το εγχείρημα έχει βαλτώσει», λέει  ο Μικέλης Χατζηγάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της Hexicon Power.

Κύμα διαγωνισμών στην Ευρώπη

Κι ενώ σήμερα στην Ελλάδα, παρά τη σημαντική δουλειά που έχει κάνει η ΕΔΕΥΕΠ, το πρόγραμμα μοιάζει σαν να μην υπήρξε ποτέ, στην Ευρώπη τρέχει ένα μπαράζ επενδύσεων, με νέους «παίκτες» όπως την Ιταλία, την Πολωνία και την Πορτογαλία να προστίθενται στις εδραιωμένες δυνάμεις του χώρου.

Στην περίπτωση της Πολωνίας, η Polenergia και η νορβηγική Equinor έλαβαν τις τελικές επενδυτικές αποφάσεις για δύο πολύ μεγάλα αιολικά, τα Baltyk 2 και 3, στη Βαλτική, τα οποία αναμένεται να μπουν στην πρίζα το 2027. Τα έργα αφορούν μια επένδυση 5,3 δισ. ευρώ, ισχύος 1,44 GW.

Στις θάλασσες της Γαλλίας δρομολογούνται φέτος διαγωνισμοί τόσο για πλωτά αιολικά, ισχύος 1,5 GW, όσο και για σταθερής έδρασης (1 GW), στην κατεύθυνση του στόχου για 40 υπεράκτια GW έως το 2050, με βασικές τοποθεσίες τις ακτές της Βρετάνης και της Μεσογείου.

Η Ιταλία δρομολογεί ένα από τα μεγαλύτερα πλωτά αιολικά στη Μεσόγειο, το «Barium Bay» στην Αδριατική, ισχύος 1,1 GW, ικανό να καλύπτει τις ανάγκες περισσότερων από ενός εκατομμυρίου νοικοκυριών, ενώ στην Πορτογαλία, τα φώτα στρέφονται στο πρώτο tender για πλωτά αιολικά (1,5 GW) στην περιοχή Viana do Castelo.

Οι Νορβηγοί, που έχουν υιοθετήσει ένα στοχευμένο και συγκρατημένου κόστους μηχανισμό στήριξης, εξήγγειλαν πρόσφατα την έναρξη του πρώτου διαγωνισμού για πλωτά αιολικά, προσφέροντας δικαιώματα εμπορικής ανάπτυξης για μέγιστη χωρητικότητα 500 MW.

Και στη γειτονιά μας,  ο υπ. Ενέργειας της Ρουμανίας ανακοίνωσε ότι η χώρα προκήρυξε γύρο εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την αξιοποίηση του θαλάσσιου δυναμικού στη Μαύρη Θάλασσα, το οποίο εκτιμάται σε 76 GW από τη World Bank. Το Βουκουρέστι ξεκινά με στόχο να εγκαταστήσει 3 GW offshore μέχρι το 2035.

Η περίπτωση της Τουρκίας

Στο πλαίσιο εκδήλωσης για τις ΑΠΕ  ο πρόεδρος Ερντογάν είπε ότι στόχος της Τουρκίας είναι η εγκατάσταση 5 GW offshore capacity μέχρι το 2035 κι ενώ η γείτονα έχει καταλήξει στις πρώτες περιοχές που θα τα φιλοξενήσουν.

Στη Θάλασσα του Μαρμαρά και συγκεκριμένα στο Bandirma, στην Καλλίπολη (Gelibolu) και στην Πρίαμο (Karabiga), καθώς και μπροστά από τα Δαρδανέλια. Οι γείτονες ξεκίνησαν περίπου στην ίδια χρονική περίοδο με εμάς, αλλά σήμερα δείχνουν να βρίσκονται πιο μπροστά.

Αν συνεχίσουν με τους ίδιους ρυθμούς και ταυτόχρονα κινητοποιηθεί η ισχυρή τουρκική βιομηχανία για να αναπτύξει λιμάνια, υποδομές στα ναυπηγεία και την αναγκαία εφοδιαστική αλυσίδα για να υποστηρίξει τα πρώτα offshore αιολικά, θα αποκτήσουν σημαντικό προβάδισμα έναντι της Ελλάδας.

Σε μια τέτοια περίπτωση προδιαγράφεται ο χιλιοειπωμένος κίνδυνος ότι ουδείς θα ενδιαφερθεί να ρίξει χρήματα για να αναπτύξει supply chain στην Ελλάδα, όταν θα μπορεί να εισάγει τον εξοπλισμό που χρειάζεται, και μάλιστα φθηνά, από τη γειτονική Τουρκία.

Η κουβέντα των τελευταίων ετών για τη δημιουργία μιας αλυσίδας «made in Greece» με παραγωγή πλωτήρων στα ελληνικά ναυπηγεία, τμημάτων πάρκων από τις ελληνικές χαλυβουργίες, ενεργή εμπλοκή των logistics και συνολικά της ελληνικής οικονομίας, απλώς θα τελειώσει πριν καν ξεκινήσει.