Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας μεταφέρεται στη ναυτιλία και αυξάνει τα ναύλα

Η ναυτιλιακή βιομηχανία βρίσκεται μπροστά σε μια νέα εστία εμπορικής αναταραχής με δασμούς, καθώς η Κίνα απειλεί με αντίμετρα στα λιμενικά τέλη που ανακοίνωσε η κυβέρνηση Τραμπ για πλοία κινεζικής κατασκευής ή διαχείρισης. 

Τα αμερικανικά τέλη αναμένεται να τεθούν σε ισχύ στις 14 Οκτωβρίου, ενώ την ίδια ώρα η Κίνα με διάταγμα που υπέγραψε ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιάνγκ την περασμένη Κυριακή 28/09, εφαρμόζει συμμετρικά αντίμετρα με πρόσθετα τέλη σε πλοία χωρών που επιβάλλουν ή υποστηρίζουν μεροληπτικούς περιορισμούς σε κινεζικούς φορείς, πλοία ή πληρώματα. 

Στα κινεζικά αντίμετρα προστίθενται επίσης, οι περιορισμοί πρόσβασης σε πλοία σε κινεζικά λιμάνια και ελέγχους στις ναυτιλιακές δραστηριότητες των εταιρειών τους.

Πάντως, τα αμερικανικά τέλη αν εφαρμοστούν τελικά και τα οποία υπολογίζονται ανά καθαρό τόνο ή ανά teu, θα αυξήσουν κατακόρυφα το κόστος για μεγάλο μέρος του στόλου, αφού περισσότερα από τα μισά νεότευκτα πλοία παγκοσμίως προέρχονται από κινεζικά ναυπηγεία. 

Σύμφωνα με νέα έκθεση του αμερικανικού Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) τα κινεζικά ναυπηγεία κατέλαβαν το 53% του συνόλου των παγκόσμιων παραγγελιών πλοίων σε τόνους κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2025.

Αυτό ήταν αντίστοιχο με τα επίπεδα του 2023 πριν ο Αμερικανός Εμπορικός Εκπρόσωπος (USTR) ξεκινήσει την έρευνα για τη ναυτιλία της Κίνας, η οποία άνοιξε το δρόμο για τα λιμενικά τέλη, σύμφωνα με το CSIS.

Το μερίδιο της Κίνας στις παγκόσμιες παραγγελίες πλοίων ανά χωρητικότητα είχε αυξηθεί στο 73% το 2024, υποδηλώνοντας ότι οι πλοιοκτήτες επιδίωκαν να κλείσουν συμβάσεις πριν τεθούν σε ισχύ οι πιθανές περιοριστικές διατάξεις του USTR.

Πάντως οι επιπτώσεις από το νέο εμπορικό πόλεμο δασμών  αναμένεται να είναι άμεσες: αύξηση ναύλων στις γραμμές Ασίας-ΗΠΑ, καθυστερήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και ανακατεύθυνση φορτίων σε λιμάνια τρίτων χωρών. 

Ειδικοί προειδοποιούν ότι η ναυτιλία κινδυνεύει να βρεθεί στο επίκεντρο μιας νέας γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, με συνέπειες που θα επηρεάσουν τόσο τους πλοιοκτήτες όσο και το παγκόσμιο εμπόριο.

Tα κινεζικά αντίμετρα

Με διάταγμα του Κρατικού Συμβουλίου που υπέγραψε ο πρωθυπουργός Λι Τσιανγκ, η Κίνα αναθεώρησε το κανονιστικό πλαίσιο των διεθνών θαλάσσιων μεταφορών, θέτοντας σε ισχύ, από την περασμένη Κυριακή 28/09, μηχανισμό αντιμέτρων κατά χωρών ή περιοχών που επιβάλλουν ή υποστηρίζουν μεροληπτικούς περιορισμούς σε κινεζικούς φορείς, πλοία ή πληρώματα.

Τα μέτρα προβλέπουν, μεταξύ άλλων, επιβολή ειδικών τελών στα πλοία των εμπλεκόμενων κρατών, απαγόρευση ή περιορισμό πρόσβασης σε κινεζικά λιμάνια και περιορισμό πρόσβασης σε ναυτιλιακά δεδομένα ή στη λειτουργία συναφών υπηρεσιών από και προς την Κίνα.

Εξαιρέσεις δύνανται να ισχύσουν όταν σχετικές διεθνείς συνθήκες ή συμφωνίες παρέχουν επαρκή και αποτελεσματικά ένδικα μέσα.

Παράλληλα, το διάταγμα θεσπίζει υποχρέωση υποβολής πληροφοριών στις κινεζικές αρχές από τους φορείς εκμετάλλευσης διεθνών πλατφορμών ναυτιλιακού εμπορίου, ενισχύοντας την εποπτεία και τη συμμόρφωση.

Η κίνηση εντάσσεται στο τεταμένο περιβάλλον των θαλάσσιων μεταφορών, ενόψει της έναρξης ισχύος, στις 14 Οκτωβρίου, μέτρων των ΗΠΑ που στοχεύουν "κινεζο-συνδεδεμένα" πλοία.

Το αμερικανικό σχέδιο

Η χρονική στιγμή πάντως της απόφασης του Πεκίνου είναι σημαντική, καθώς η πολιτική του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR) σχετικά με τα λιμενικά τέλη που στοχεύουν τα κινεζικά πλοία πρόκειται να τεθεί σε ισχύ στις 14 Οκτωβρίου, δηλαδή σε λιγότερο από δύο εβδομάδες. 

Το σχέδιο του Αμερικανού USTR, που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο, θα επιβάλει τέλη στους ιδιοκτήτες και τους χειριστές κινεζικών πλοίων, ξεκινώντας από 50 δολάρια ανά καθαρό τόνο, τα οποία θα αυξάνονται ετησίως μέχρι να φτάσουν τα 140 δολάρια ανά καθαρό τόνο έως το 2028.

Σύμφωνα με την Alphaliner, αν οι σημερινές αναπτύξεις στόλου μείνουν ως έχουν, ο λογαριασμός για τους 10 μεγαλύτερους μεταφορείς containers το 2026 φτάνει τα $3,2 δισ..

Ο όμιλος COSCO εκτιμάται ότι θα επωμιστεί $1,53 δισ., ενώ οι ZIM, ONE και CMA CGM αντίστοιχα $510 εκατ., $363 εκατ. και $335 εκατ..

Για στόλους κινεζικής κατασκευής αλλά μη κινεζικής ιδιοκτησίας, οι επιπλέον χρεώσεις υπολογίζονται σε $50 εκατ. για CMA CGM, $73 εκατ. για MSC και $48 εκατ. για Yang Ming. Στους εταίρους της Gemini, η Maersk εκτιμάται στα $17,5 εκατ., ενώ η Hapag-Lloyd γύρω στα $105 εκατ..

Οι εταιρείες εξετάζουν αναδιάταξη τονάζ και αντικατάσταση κινεζο-ναυπηγημένων πλοίων σε γραμμές προς ΗΠΑ με πλοία από Κορέα ή Ιαπωνία, ώστε να περιορίσουν την έκθεση στα τέλη.

Οι κινεζικές ναυτιλιακές εταιρείες ήδη διερευνούν διάφορες στρατηγικές μετριασμού των επιπτώσεων.

Σύμφωνα με την HSBC, αυτές περιλαμβάνουν την αξιοποίηση των συνεργασιών της Ocean Alliance με μη κινεζικές μεταφορικές εταιρείες όπως η CMA CGM και η Evergreen, την ανάπτυξη υπηρεσιών που παρακάμπτουν εντελώς τα λιμάνια των ΗΠΑ μέσω μεταφορών από τον Καναδά, το Μεξικό ή την Καραϊβική, και την πιθανή καθυστέρηση της απόσυρσης παλαιότερων πλοίων που δεν έχουν κατασκευαστεί στην Κίνα.