COVID-19: Η πανδημία επιτάχυνε τη γήρανση του εγκεφάλου κατά 5,5 μήνες

Απεικονίσεις εγκεφάλου σχεδόν 1.000 Βρετανών ενηλίκων έδειξαν πως η πανδημία Covid-19 επιτάχυνε τη γήρανση του εγκεφάλου κατά μέσο όρο 5,5 μήνες, ανεξάρτητα από το αν τα άτομα είχαν νοσήσει από τον ιό ή όχι. Η σχετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Communications» διαπίστωσε πως η συνολική εμπειρία της πανδημίας- λόκνταουν, κοινωνική απομόνωση, οικονομικό άγχος και ανησυχία για την υγεία- άφησε μετρήσιμα σημάδια στη δομή του εγκεφάλου, τα οποία μοιάζουν με τις επιπτώσεις της φυσιολογικής γήρανσης.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Νότινγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέλυσαν εγκεφαλικές σαρώσεις 996 υγιών συμμετεχόντων από τη μελέτη UK Biobank, συγκρίνοντας εκείνους που εξετάστηκαν πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας με μια ομάδα ελέγχου που είχε υποβληθεί σε δύο σαρώσεις πριν την έναρξή της.

Χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη για την πρόβλεψη της ηλικίας του εγκεφάλου βάσει εκατοντάδων χαρακτηριστικών απεικόνισης, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι εγκέφαλοι των ανθρώπων που εκτέθηκαν στην πανδημία φαίνονταν σημαντικά πιο γηρασμένοι από το αναμενόμενο. Άτομα που δεν βρέθηκαν ποτέ θετικά στον ιό παρουσίασαν παρόμοια πρότυπα γήρανσης εγκεφάλου με όσους νόσησαν από τον ιό.

Πώς μέτρησαν οι επιστήμονες τη γήρανση του εγκεφάλου κατά την πανδημία

Η εκτίμηση της ηλικίας του εγκεφάλου βασίζεται στην εκπαίδευση υπολογιστικών αλγορίθμων ώστε να εντοπίζουν μοτίβα σε εγκεφαλικές σαρώσεις που συνδέονται με συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες. Όταν ο εγκέφαλος φαίνεται μεγαλύτερος από τη χρονολογική ηλικία ενός ατόμου, συχνά υποδηλώνει προβλήματα υγείας ή αυξημένη ευπάθεια στη γνωστική έκπτωση και τη άνοια.

Οι συμμετέχοντες που εκτέθηκαν στην πανδημία παρουσίασαν μέση αύξηση της ηλικίας του εγκεφάλου κατά 5,5 μήνες σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Σύμφωνα με τα δεδομένα, η φυσιολογική γήρανση στους υγιείς ενήλικες αντιστοιχεί σε περίπου 3 ημέρες γήρανσης εγκεφάλου ανά έτος ζωής. Στην περίπτωση των ατόμων που βίωσαν την πανδημία, ο ρυθμός αυτός αυξήθηκε στις 7 με 8 ημέρες ετησίως– περισσότερο από το διπλάσιο του φυσιολογικού.

Η χρόνια καταπόνηση προκαλεί φλεγμονή και άλλες βιολογικές αλλαγές που επιταχύνουν τις φυσιολογικές διαδικασίες γήρανσης στον εγκεφαλικό ιστό. Η πανδημία δημιούργησε πολλαπλούς στρεσογόνους παράγοντες: κοινωνική απομόνωση, οικονομική αβεβαιότητα, φόβο ασθένειας, διακοπή ρουτίνας και μειωμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

Οι άνδρες και οι μειονεκτούσες κοινότητες επλήγησαν περισσότερο

Η μελέτη ανέδειξε σημαντικές διαφορές στο ποιοι υπέστησαν τη μεγαλύτερη γήρανση εγκεφάλου κατά την πανδημία. Οι άνδρες εμφάνισαν μεγαλύτερη επιτάχυνση από τις γυναίκες, ειδικά στον φαιό φλοιό, τον εγκεφαλικό ιστό που περιέχει τα περισσότερα σώματα νευρικών κυττάρων. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι τα ευρήματα τους ευθυγραμμίζονται με προηγούμενες μελέτες που υποδεικνύουν ότι οι άνδρες μπορεί να είναι πιο ευάλωτοι στη γήρανση εγκεφάλου και στη νευροφλεγμονή που σχετίζεται με το στρες.

Άτομα από οικονομικά μειονεκτούσες περιοχές παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη γήρανση εγκεφάλου. Όσοι είχαν χαμηλούς δείκτες απασχόλησης εμφάνισαν μέση αύξηση 5,8 μηνών στη γήρανση εγκεφάλου σε σύγκριση με όσους είχαν υψηλούς δείκτες απασχόλησης. Παρόμοια μοτίβα παρατηρήθηκαν και για δείκτες υγείας, εκπαίδευσης και εισοδήματος.

Οι υγειονομικές κρίσεις μπορούν να επιδεινώσουν τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες, καθώς οι ευάλωτοι πληθυσμοί συχνά δεν διαθέτουν τους πόρους να αντιμετωπίσουν επιπλέον στρεσογόνους παράγοντες.

Η λοίμωξη από COVID έφερε γνωστικά προβλήματα

Ενώ η έκθεση στην πανδημία από μόνη της επιτάχυνε τη γήρανση του εγκεφάλου, μόνο όσοι νόσησαν από τον ιό παρουσίασαν μετρήσιμη γνωστική έκπτωση. Οι ασθενείς με COVID είχαν σημαντικά χειρότερες επιδόσεις σε τεστ «trail-making» που μετρούν τη νοητική ευελιξία και την ταχύτητα επεξεργασίας- γνωστικές ικανότητες κρίσιμες για την καθημερινή λειτουργία.

Αυτά τα τεστ απαιτούν από τους συμμετέχοντες να συνδέουν γρήγορα αριθμούς ή γράμματα με τη σωστή σειρά. Γίνονται πιο απαιτητικά όταν τα εγκεφαλικά δίκτυα που σχετίζονται με την εκτελεστική λειτουργία δεν λειτουργούν σωστά. Οι γνωστικές επιπτώσεις καταγράφηκαν ακόμη και σε άτομα που εμφάνισαν ήπια συμπτώματα, με λιγότερο από το 4% των συμμετεχόντων να έχουν νοσηλευτεί.

Για τους ασθενείς με COVID, οι άμεσες επιπτώσεις του ιού προσθέτουν πολυπλοκότητα πέρα από το στρες της πανδημίας. Ο ιός SARS-CoV-2 μπορεί να εισβάλει στο νευρικό σύστημα και να παραμείνει στο σώμα για μήνες μετά την αρχική λοίμωξη. Ο ιός προκαλεί φλεγμονή, βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία και διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου μέσω πολλαπλών μηχανισμών.

Τι σημαίνει αυτό για την μελλοντική υγεία του εγκεφάλου

Η επιτάχυνση της ηλικίας του εγκεφάλου μπορεί να μην είναι μόνιμη. Ωστόσο, η ερευνητική ομάδα δεν μπόρεσε να εκτιμήσει εάν αυτές οι αλλαγές αναστρέφονται με την πάροδο του χρόνου, καθώς διέθετε μόνο δύο χρονικά σημεία σαρώσεων ανά συμμετέχοντα. Απαιτούνται μελλοντικές έρευνες που θα παρακολουθούν τους συμμετέχοντες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προκειμένου να διαπιστωθεί η μακροπρόθεσμη επίδραση της πανδημίας στη γήρανση του εγκεφάλου.

ΠΗΓΗ: Studyfinds